การปลูกผักเพื่อผลิตเมล็ดพันธุ์ (vegetable growing for seed production)
เป็นการปลูกผักที่ต้องใช้เวลานานกว่า ใช้วิธีการดูแลรักษามากกว่า และเสี่ยงมากกว่าการปลูกเพื่อขายสด ตัวอย่างผักกาดหัว การปลูกขายสดจะใช้เวลาราว ๔๕-๖๐ วัน แต่ปลูกเพื่อผลิตเมล็ดพันธุ์จะต้องใช้เวลา ๑๒๐-๑๕๐ วัน บางทีเมล็ดอาจจะติดไม่ดีเนื่องจากมีอากาศร้อนจัดในระยะที่ดอกกำลังจะมีการผสมเกสร (pollination) บางทีติดเมล็ดน้อยเพราะแมลงผสมเกสร(insect pollinators) มีปริมาณไม่เพียงพอ ดังนั้น เราจะเห็นว่ามีการเสี่ยงมากกว่า ในการปลูกผักกาดหอมห่อ ถ้าจะให้ช่อดอกออกดีก็ต้องมีการผ่าหัว (deheading) การผลิตเมล็ดพันธุ์ผักพืชจำพวก ๒ ฤดู (biennial vegetable crops) เช่น กะหล่ำปลี กะหล่ำดอก หอมฝรั่ง ฯลฯ ก็ต้องใช้วิธีการพิเศษและยุ่งยากมากกว่าการปลูกเพื่อขายสด ผักบางชนิดนอกจากจะต้องมีการทำลายการพักตัวด้วยอากาศเย็นเป็นเวลานานเพียงพอแล้ว ยังจะต้องมีการป้องกันการงอกในระหว่างเก็บรักษา และก็ยังจะมีปัญหาอื่นๆ ติดตามมาอีก
อนึ่ง การทำสวนผักเป็นอาชีพในบ้านเรา ถ้าเป็นบริเวณที่ลุ่ม เช่นในภาคกลางจะนิยมทำสวนผักแบบยกร่องใหญ่ โดยปกติจะทำเป็นแปลงกว้าง ๔ เมตร ยาวไม่เกิน ๘๐ เมตร ตรงกลางพูนเป็นแปลงปลูก มีทางเดินและคูน้ำรอบแปลง เพื่อประโยชน์ในการรดน้ำและระบายน้ำ เดิมการปลูกผักแบบนี้ใช้แรงงานคนทั้งสิ้น ปัจจุบันได้หันมาใช้เครื่องมือกลทุ่นแรง (mechanisation) มากขึ้น ไม่ว่าจะเป็นการเตรียมดิน การฉีดยาป้องกันและกำจัดศัตรูพืช การรดน้ำ ดังนั้นขนาดของแปลงปลูก ทางเดินและคูน้ำรอบแปลง จึงมีการดัดแปลงให้เหมาะสมกับเครื่องมือกลที่ใช้ การปลูกผักในบริเวณที่ดอนจะนิยมทำเป็นแปลงใหญ่แบบยกร่องเล็ก (furrow) แต่ทำเป็นแปลงใหญ่มีทางสำหรับให้เครื่องมือกล เช่น แทรกเตอร์เข้าทำงานได้ ส่วนใหญ่จะใช้เครื่องมือกลช่วยในการเตรียมดิน การยกร่อง การพรวน การชลประทานและการระบายน้ำ โดยที่ค่าแรงงานในประเทศเรายังถูกและคนว่างงานมาก ดังนั้นจึงยังมีการใช้แรงงานคนช่วยในกิจกรรมต่างๆ มาก เช่น การย้ายปลูกการใส่ปุ๋ย การพรวน การถอนแยก ฯลฯ ส่วนการฉีดยาป้องกันกำจัดศัตรูพืช การชลประทาน นิยมใช้เครื่องมือกล การปลูกผักตามเชิงเขาและที่ลาดชันก็นิยมใช้วิทยาการสมัยใหม่ในการรักษาหน้าดินมากขึ้นอาทิมีการปลูกผักตามแนวระดับ หรือปลูกตามแนวขั้นบันได ในประเทศที่พัฒนาแล้วค่าแรงสูงมากเมื่อเทียบกับประเทศเราและแรงงานหายาก เขาจึงนิยมใช้เครื่องมือกลทุ่นแรงช่วยในกิจกรรมของสวนผักทุกอย่างตั้งแต่การปลูกจนถึงการเก็บเกี่ยว แม้แต่การปลูกผักที่เมล็ดมีขนาดเล็กมาก เช่น หอมฝรั่ง (onion) เซเลอรี (celery) ผักกาดหอม (lettuce) ก็ไม่มีการเพาะกล้าและย้ายปลูก แต่เขาจะปลูกในแปลงปลูกโดยตรง (direct seeding) เพราะทุ่นค่าแรงงานกว่าประหยัดเวลากว่าและมีประสิทธิภาพสูงกว่า
(ดูเพิ่มเติมเรื่อง การขยายพันธุ์พืช)
|
ครั้ง 
