ปุ๋ยและการผสมปุ๋ยเคมีใช้เอง |
สูตรปุ๋ยเคมี
หมายถึง การบอกการรับประกันปริมาณธาตุปุ๋ยขั้นต่ำที่สุดที่มีอยู่ในปุ๋ยชนิด
นั้นๆ จะบอกเป็นเปอร์เซนต์โดยน้ำหนักของปริมาณไนโตรเจนทั้งหมด (Total
Nitrogen) ส่วนฟอสฟอรัสจะบอกเป็นเปอร์เซนต์ฟอสเฟตที่เป็นประโยชน์
(available P2O5) และโพแทสเซียมจะบอกเป็นเปอร์เซนต์โพแทสที่ละลาย
น้ำได้ (water soluble K2O) เช่น ปุ๋ยสูตร 10-20-30 จำนวน 2 กระสอบ
(100 ก.ก.) เป็นปุ๋ยผสมที่มีปริมาณ N ทั้งหมด 10 ก.ก. ฟอสเฟตที่เป็น
ประโยชน์ 20 ก.ก. และโพแทซที่ละลายน้ำได้ 30 ก.ก. ถ้าปุ๋ย 1 กระสอบ
(50 ก.ก.) จะมีปริมาณ N ทั้งหมด 5 ก.ก. ฟอสเฟตที่เป็นประโยชน์ 10 กก.
และโพแทซที่ละลายน้ำได้ 15 ก.ก. รวมทั้งสิ้นมีเนื้อธาตุ 60% อีก 40% เป็นสาร
ตัวเติมที่ต้องใส่เพื่อให้ได้น้ำหนักปุ๋ยครบ 100 ก.ก. ตามข้อกำหนดในพระราชบัญ
ญัติปุ๋ย 2518 ซึ่งการเรียงลำดับของธาตุอาหารในปุ๋ยจะต้องเรียง N-P-K สลับที่ไม่ได้
แม่ปุ๋ย
หมายถึง ปุ๋ยเคมีที่ผลิตขึ้นมาโดยมีปริมาณธาตุอาหารในสูตรเข้มข้นมาก การผลิต
เป็นการทำปฏิกริยาเคมี แม่ปุ๋ยไม่มีสารตัวเติม โดยแม่ปุ๋ยอาจมีธาตุปุ๋ยธาตุใดธาตุ
หนึ่งหรือมากกว่าเป็นองค์ประกอบ เช่น แม่ปุ๋ย โมโนแอมโมเนียมฟอสเฟต (12-
60-0) ประกอบด้วยธาตุ N และ P แม่ปุ๋ยโพแทสเซียมซัลเฟต (0-0-50)
ประกอบด้วยธาตุโพแทสเซียมธาตุเดียว เป็นต้น
การผสมปุ๋ยใช้เอง
การปลูกไม้ดอกไม้ประดับนิยมใช้ปุ๋ยเกร็ดและปุ๋ยน้ำ ซึ่งปุ๋ยดังกล่าวที่จำหน่ายทั่วไป
ราคาค่อนข้างแพง ถ้าสามารถจัดหาแม่ปุ๋ยเคมีครบชนิดที่ต้องการแล้วนำมาผสมใช้เอง
จะลดค่าใช้จ่ายได้มาก และเกิดผลดีหลายประการ ดังนี้
- ราคาของปุ๋ยเกร็ดผสมใช้เองจะถูกลงอย่างมาก
- ราคาของแต่ละสูตรเป็นไปตามปริมาณธาตุอาหารในสูตรอย่างแท้จริง
- เป็นแม่ปุ๋ยเคมีล้วนๆ
- ผสมปุ๋ยสูตรต่างๆ ใช้เองได้อย่างง่ายๆ ตามตารางกำหนดน้ำหนักแม่ปุ๋ยแต่ละชนิด
- เกิดความรู้ความชำนาญ สามารถปรับสูตรได้เองตามต้องการ
- ตัดปัญหาเรื่องปุ๋ยปลอมหรือปุ๋ยด้อยมาตรฐานเพราะแม่ปุ๋ยทำปลอมได้ยาก
- เกษตรกรมีทางเลือกเพิ่มขึ้น
แม่ปุ๋ยที่ให้ธาตุอาหารที่พืชต้องการเป็นปริมาณมาก
แม่ปุ๋ย |
สูตรเคมี |
โมโนแอมโมเนียมฟอสเฟต (12-60-0) |
(NH4) H2PO4 |
ไดแอมโมเนียมฟอสเฟต (21-54-0)
|
(NH4) 2 HPO4 |
โมโนโพแทสเซียมฟอสเฟต (0-52-34) |
KH2PO4 |
ยูเรีย (46-0-0)
|
NH2CONH2 |
โพแทสเซียมไนเตรท (13-0-46)
|
KNO3 |
โพแทสเซียมซัลเฟต (0-0-50) |
K2SO4 |
โพแทสเซียมคลอไรด์ (0-0-60) |
KCl |
แคลเซียมไนเตรท (15-0-0) |
Ca(NO3) 2.4H2O |
แมกนีเซียมซัลเฟต
|
MgSO4.7H2O |
แมกนีเซียมไนเตรท (11-0-0) |
Mg(NO3) 2.6H2O
|
แม่ปุ๋ยที่ให้จุลธาตุ
แม่ปุ๋ย |
สูตรเคมี |
องค์ประกอบ |
กรดบอริค |
H3BO3 |
17% B |
แมงกานีสซัลเฟต |
MnSO4.H2O |
32.5%Mn, 18.9%S |
คอปเปอร์ซัลเฟต |
CuSO4.5H2O |
25%Cu, 12.8%S |
ซิงค์ซัลเฟต |
ZnSO4.7H2O |
22.7%Zn, 11%S |
เหล็กคีเลต |
Fe-EDTA |
แอมโมเนียมไดโมลิบเดท |
(NH4) 2 |
Mo2O7 56.3%Mo |
แม่ปุ๋ยเคมีที่ให้ธาตุอาหารหลักที่นิยมใช้ในการผสมปุ๋ยใช้เอง
- ยูเรีย (46-0-0)
- โมโนแอมโมเนียมฟอสเฟต (12-60-0)
- โมโนโพแทสเซียมฟอสเฟต (0-52-34)
- โพแทสเซียมไนเตรท (13-0-46)
วิธีการคำนวณเพื่อผสมปุ๋ยสูตรต่างๆ
ตัวอย่าง ต้องการผสมปุ๋ยสูตร 16-21-27 จำนวน 100 กรัม
เลือกแม่ปุ๋ยที่ใช้ผสม
12-60-0
13-0-46
46-0-0
วิธีคิด
- หา P ก่อน เพราะแม่ปุ๋ยที่ใช้มี N ติดมาด้วย
แม่ปุ๋ย 12-60-0 |
หนัก 100 กรัม มี P2O5 |
= |
60 |
กรัม |
ดังนั้น P2O5 |
60 กรัม ได้จากแม่ปุ๋ย 12-60-0 |
= |
100 |
กรัม |
ต้องการ P2O5 |
21 กรัม ได้จากแม่ปุ๋ย 12-60-0 |
= |
100 x 21
60
|
กรัม |
= |
35 |
กรัม |
- หา N ที่ติดมากับปุ๋ย 12-60-0 ว่ามีปริมาณเท่าไร
แม่ปุ๋ย 12-60-0 |
หนัก 100 กรัม มี N |
= |
12 |
กรัม |
ดังนั้น แม่ปุ๋ย 12-60-0 |
หนัก 35 กรัม จะมี N |
= |
35 x 12
100
|
กรัม |
|
|
= |
4.2
|
กรัม |
ตามสูตรต้องการ |
N 16 กรัม ดังนั้น ยังขาด N อีก |
= |
16-4.2 |
กรัม |
= |
11.8 |
กรัม |
- หา K
แม่ปุ๋ย 13-0-46 |
หนัก 100 กรัม มี K2O |
= |
46 |
กรัม |
ดังนั้น K2O |
46 กรัม ได้จากแม่ปุ๋ย 13-0-46 |
= |
100 |
กรัม |
ต้องการ K2O |
27 กรัม ได้จากแม่ปุ๋ย 13-0-46 |
= |
100 x 27
46
|
กรัม |
= |
59 |
กรัม(ปัดทศนิยมให้เป็นจำนวนเต็ม) |
- หา N ที่ติดมากับปุ๋ย 13-0-46 ว่ามีปริมาณเท่าไร
แม่ปุ๋ย 13-0-46 |
หนัก 100 กรัม มี N |
= |
13 |
กรัม |
ดังนั้น แม่ปุ๋ย 13-0-46 |
หนัก 59 กรัม จะมี N |
= |
59 x 13
100
|
กรัม |
|
= |
7.7 |
กรัม |
สูตรที่ต้องการผสมยังขาด N อีก |
= |
11.8-7.7 |
กรัม |
= |
4.1 |
กรัม |
- หา N ในปริมาณที่ต้องการ จากแม่ปุ๋ย 46-0-0
แม่ปุ๋ย 46-0-0 |
หนัก 100 กรัม มี N |
= |
46 |
กรัม |
ดังนั้น N |
46 กรัม ได้จากแม่ปุ๋ย 46-0-0 |
= |
100 |
กรัม |
ต้องการ N |
4.1 กรัม ได้จากแม่ปุ๋ย 46-0-0 |
= |
100 x 4.1
46
|
กรัม |
= |
9 |
กรัม(ปัดทศนิยมให้เป็นจำนวนเต็ม) |
ดังนั้น
ปุ๋ยสูตร |
16-21-27 |
จำนวน |
100 |
กรัม |
ได้จากการผสมแม่ปุ๋ย |
12-60-0 |
จำนวน |
35 |
กรัม |
13-0-46 |
จำนวน |
59 |
กรัม |
46-0-0 |
จำนวน |
9 |
กรัม |
ถ้าต้องการ
ปุ๋ยสูตร |
16-21-27 |
จำนวน |
1,000 |
กรัม(1 ก.ก.) |
จะได้จากการผสมแม่ปุ๋ย |
12-60-0 |
จำนวน |
350 |
กรัม |
13-0-46 |
จำนวน |
590 |
กรัม |
46-0-0 |
จำนวน |
90 |
กรัม |
(น้ำหนักรวมของแม่ปุ๋ยที่ได้อาจเกินไปกว่าที่กำหนดบ้าง)
|