แม่ปุ๋ยคืออะไร

         
คือปุ๋ยเคมีที่ผลิตขึ้นมาโดยมีปริมาณธาตุอาหารในสูตรเข้มข้นมาก การผลิตเป็นการทำปฏิกิริยาทางเคมี แม่ปุ๋ยเคมีไม่มีสารตัวเติม เช่น ปุ๋ยไดแอมโมเนียมฟอสเฟต (18-46-0), ยูเรีย (46-0-0) และโพแทสเซียมคลอไรท์ (0-0-60) ซึ่งบรรจุกระสอบละ 50 ก.ก.

ปุ๋ยเคมีสูตรสำเร็จที่จำหน่าย เช่น สูตร 16-20-0 หมายความว่าอย่างไร และเกี่ยวข้องกับการผสมปุ๋ยใช้เองอย่างไร

         
มีความหมายว่าปุ๋ยเคมีชนิดปั้นเม็ด หรือชนิดผสมคลุกเคล้าเพื่อจำหน่ายที่มีปริมาณธาตุอาหารไนโตรเจน 16 ก.ก. และธาตุฟอสเฟตที่เป็นประโยชน์ได้ 20 ก.ก. ในน้ำหนักรวม 100 ก.ก. เกี่ยวข้องกับการผสมป๋ยใช้เองคือ การผสมปุ๋ยให้ได้ปริมาณธาตุอาหารไนโตรเจน 16 ก.ก. และธาตุฟอสเฟตที่เป็นประโยชน์ได้ 20 ก.ก. นั้นต้องใช้แม่ปุ๋ย 18-46-0 จำนวน 44 ก.ก. และยูเรีย (46-0-0) อีก 18 ก.ก. แต่แม่ปุ๋ย 2 ชนิดรวมกันได้เพียง 62 ก.ก. ยังขาดอีก 38 ก.ก. จึงจะครบ 100 ก.ก. พระราชบัญญัติปุ๋ย 2518 กำหนดว่าถ้าจำนวนยังไม่ครบ 100 ก.ก. ต้องหาเพิ่ม เช่น ดิน ทราย ดินขาว ใส่ให้ครบ (เพราะกำหนดไว้เป็นร้อยละโดยน้ำหนัก) แล้วขายรวมมาเป็นปุ๋ยเคมีได้ ดังนั้นปุ๋ยเคมีชนิดปั้นเม็ดหรือชนิดคลุกเคล้าที่จำหน่ายในตลาดจะมีสารตัวเติมไม่เท่ากัน ขึ้นอยู่กับสูตรที่มีปริมาณธาตุกาหารพืชมากหรือน้อย ถ้ามีธาตุอาหารพืชในสูตรมาก ก็มีตัวเติมน้อย ถ้ามีธาตุอาหารใยสูตรน้อยก็มีตัวเติมมาก ยิ่งมีตัวเติมมากเท่าใด เกษตรกรก็เสียเงินซื้อของไม่มีประโยชน์มากเท่านั้น

ตัวเติมทั่วๆไปรวมอยู่ในสูตรปุ๋ยเคมีมากเท่าใด

ทั่วไปมีตัวเติมอยู่ระหว่าง 80, 150, 200, 250, 300, 350, 400, 490, 510 บางสูตรถึง 600 ก.ก. ต่อน้ำหนักปุ๋ยรวม 1000 ก.ก. หรือกล่าวโดยเฉลี่ย ถ้าเกษตรซื้อปุ๋ยเคมีดังกล่าว 20 กระสอบ จะได้เนื้อแม่ปุ๋ย 8-19 กระสอบ นอกนั้นเป็นตัวเติมจากความจริงที่กล่าวแล้ว การผลิตปุ๋ยสำเร็จรูปเพื่อจำหน่ายชนิดปั้นเม็ดหรือชนิดคลุกเคล้า มีขั้นตอนการผลิตหลายขั้นตอน ต้องจำหน่ายในราคาแพง  ทำให้ต้องหาแนวทางเลือกให้เกษตรได้ใช้ปุ๋ยเคมีที่มีราคาถูกลง โดยยังคงคุณภาพเหมือนเดิมด้วยการผสมปุ๋ยใช้เองอีกประการหนึ่ง พืชชนิดเดียวกันหรือต่างชนิดกัน แต่มีความอุดมสมบูรณ์ของดินและสภาพแวดล้อม ภูมิอากาศแตกต่างกันไป พืชนั้นๆ ต้องการปริมาณและสัดส่วนของธาตุอาหารพืชไม่เท่ากัน คำแนะนำการใช้ปุ๋ยกับพืชต่างๆ ในดินแต่ละภาค แต่ละจังหวัด แต่ละท้องที่ จึงยุ่งยากและซับซ้อน เจ้าหน้าที่ส่งเสริมการเกษตร นักวิชาการเกษตร ผู้ดำเนินการวิจัยการเกษตร พนักงานระดับอำเภอตำบล ซึ่งใกล้ชิดกับเกษตรกรในท้องถิ่นจะสามารถชี้แจง อธิบายให้เกษตรกรปรับปรุงสูตรและสัดส่วนธาตุอาหารตามที่ต้องการได้ เพิ่มประสิทธิภาพการใช้ปุ๋ยได้อย่างแท้จริง แต่การปรับปรุงดังกล่าวจะทำไม่ได้เลย ถ้าไม่มีแม่ปุ๋ยเคมีแต่ละชนิดเพื่อลดหรือเพิ่มปริมาณตามที่พืชต้องการ

         
ปุ๋ยเคมีสูตรต่างๆ ที่จำหน่ายในประเทศไทย ชนิดที่ใส่ทางดิน เกษตรกรสามารถผสมใช้เองได้ทุกสูตร โดยวิธีการง่ายๆมีความถูกต้องและได้ผลดี ถูกหลักวิชาการทุกประการเพียงแต่มีแม่ปุ๋ยเคมี 3 ชนิดเท่านั้น เมื่อผสมธาตุอาหารหลัก (ไนโตรเจร ฟอสฟอรัส และโพแทสเซียม) ได้แล้ว ถ้าต้องการจะผสมธาตุอาหารรองหรือธาตุอาหารเสริมต่อไปก็สามารถทำได้โดยง่าย

โครงการให้เกษตรผสมปุ๋ยเคมีสูตรต่างๆใช้เองยากมากไหม

เมื่อเปรียบเทียบกับการลดต้นทุนการผลิตที่เกษตรกรได้รับและการที่ประเทศชาติประหยัดเงินได้อย่างมหาศาลแล้ว ไม่มีโครงการใดจะง่ายกว่านี้อีกแล้ว

การผสมปุ๋ยเคมี ต้องจัดหาวัสดุอุปกรณ์อะไรบ้าง

1. ต้องจัดหาเครื่องชั่งขนาด 50 ก.ก. พลั่วผสมซีเมนต์หรือจอบ ถังพลาสติกสำหรับใส่แม่ปุ๋ยเวลาชั่ง ขันพลาสติกสำหรับตักปุ๋ย ในกรณีผสมใช้เองครั้งละมากๆ อาจดัดแปลงทำเครื่องผสมเอง หรือซื้อเครื่องผสมซีเมนต์ขนาดเล็กก็ได้

2. แม่ปุ๋ยเคมี 3 ชนิดคือ ไดแอมโมเนียมฟอสเฟต (18-46-0), ยูเรีย (46-0-0), โพแทสเซียมคลอไรด์ (0-0-60) ที่จริงแล้วมีแม่ปุ๋ยอีกหลายชนิด แต่ถ้าคำนึงถึงต้นทุนแล้ว แม่ปุ๋ยทั้ง 3 ชนิดถือว่าถูกหลักเศรษฐกิจ

ต้นทุนของปุ๋ยเคมีผสมใช้เอง

ราคาของปุ๋ยเคมีที่เกษตรกรผสมใช้เองยิ่งถูกมาก ยิ่งทำให้เกษตรกรต้องการผสมใช้เองมากขึ้น เกษตรกรจึงต้องเข้าใจวิธีการเปรียบเทียบราคาปุ๋ยเคมีชนิดสำเร็จรูปแล้วที่จำหน่ายในแต่ละท้องถิ่น โดยเกษตรกรคิดได้ดังนี้

1. ต้องการทราบราคาแม่ปุ๋ยเคมีแต่ละชนิดว่าราคา ก.ก.ละกี่บาท

2. ต้องทราบน้ำหนักแม่ปุ๋ยแต่ละชนิดที่ต้องการผสมสูตรนั้นๆ

ตัวอย่าง

ราคาแม่ปุ๋ย (ที่กำหนดในนี้สูงกว่าราคาที่ ส.ก.ต. จำหน่ายจริง) กำหนดขึ้นเพื่อเป็นแนวทางให้เกษตรกรเปรียบเทียบราคาได้เอง

ข้อจำกัดของการผสมปุ๋ยเคมีใช้เอง

1. ต้องอบรมชี้แจ้งทำความเข้าใจกับผู้มีหน้าที่ฝึกอบรมเกษตรกร และให้เกษตรกรสามารถผสมปุ๋ยสูตรต่างๆ ตามตารางที่กำหนดไว้

2. ต้องเตรียมเอกสารสำหรับใช้เป็นคู่มือชั่งแม่ปุ๋ยแต่ละชนิดตามสูตรและจำนวนที่ต้องการใช้

3. เมื่อนำแม่ปุ๋ยเคมีมาผสมกันแล้วจะชื้นง่าย ควรใช้ภายในระยะเวลา 15 วัน ดังนั้นจึงควรผสมแม่ปุ๋ยเคมีเมื่อถึงเวลาที่ต้องการใช้ ส่วนแม่ปุ๋ยเคมีที่เหลือหรือที่ซื้อเตรียมไว้ใช้ครั้งต่อๆไป เก็บแยกชนิดกันไม่ให้ถูกแดด ฝน จะคงสภาพดีอย่างเดิม เป็นเวลาหลายปีโดยไม่เสื่อมคุณภาพ

4. เกษตรกรต้องเสียเวลาและแรงงานเพิ่มขึ้น (การผสมแม่ปุ๋ยเคมีให้ได้สูตรที่ต้องการ 500 ก.ก. ใช้เวลาประมาณ 30 นาที)

5. เกษตรกรส่วนใหญ่ต้องจัดซื้อและขนแม่ปุ๋ยเคมีจากแหล่งขายเอง ในระยะเริ่มโครงการแหล่งขายแม่ปุ๋ยเคมียังห่างไกลจากแหล่งใช้ปุ๋ย เนื่องจากแหล่งขายมีจำนวนน้อย

6. ความน่าใช้และความสวยงามของปุ๋ยเคมีผสมใช้เองน้อยกว่าปุ๋ยเคมีชนิดเม็ดที่สำเร็จรูป

7. ระยะแรกของโครงการ เกษตรกรส่วนใหญ่ยังคงยึดมั่นกับสี ขนาดของเม็ดปุ๋ยเคมี และบริษัทที่จำหน่าย แต่การจัดหาแม่ปุ๋ยเคมีแต่ละครั้ง คำนึงเฉพาะราคาและคุณภาพทางเคมีสำหรับสมบัติทางกายภาพเฉพาะเท่าที่กำหนดไว้เท่านั้น

8. ไม่มีหลักประกันว่าจะมีแม่ปุ๋ยเคมีจำหน่ายครบทั้ง 3 ชนิด

9. ราคาแม่ปุ๋ยเคมีขึ้นอยู่กับการกำหนดราคาของผู้ค้าปุ๋ยเคมี ถ้ามีจำนวนผู้ค้าน้อยรายอาจทำให้ราคายุติธรรมเท่าที่ควร

สูตรผสมปุ๋ย

สูตร 16-20-0  สำหรับใช้เป็นปุ๋ยข้าวในนาดินเหนียว เช่น ข้าวโพด ข้าวฟ่าง ฝ้าย

สูตร 16-16-8  สำหรับใช้เป็นปุ๋ยข้าวในนาดินทราย เช่น ข้าวสาลี ข้าวโพด ข้าวฟ่าง ฝ้าย กาแฟ ไผ่

สูตร 15-15-15 สำหรับใช้เป็นปุ๋ยข้าวในนาดินทราย เช่น ข้าวสาลี ข้าวโพด ข้าวฟ่าง ฝ้าย กาแฟ ไผ่ตง งา พริกมะเขือต่างๆ ไม้ดอก ขนุน โกโก้ ไม้ผลต่างๆ

สูตร 13-13-21 สำหรับใช้เป็นปุ๋ยแห้ว อ้อย มันเทศ สับปะรด กาแฟ ขนุน โกโก้ ไผ่ตง มะม่วงหิมพานต์ ปาล์ม มะพร้าว ไม้ผลต่างๆ ผักกินหัว หน่อไม้ฝรั่ง แตง กะหล่ำ

สูตร 8-24-24  สำหรับใช้เป็นปุ๋ยแห้วระยะออกหัว ถั่วต่างๆ มังคุด ทุเรียน เงาะ มันเทศ

สูตร 10-20-10 สำหรับใช้เป็นปุ๋ยไม้ดอก ไม้ผลต่างๆ มะม่วงหิมพานต์ องุ่น ผักกินหัว ผักพวกกะหล่ำ น้ำเต้า แตงโม หอม พริก มะเขือ กล้วย ฝรั่ง มะละกอ ถั่วต่างๆ ฝ้าย

สูตร 15-5-20  สำหรับใช้เป็นปุ๋ยหน่อไม้ฝรั่ง หน้าวัวระยะแรก ไม้ผลต่างๆระยะติดผล ผักกินหัว มะเขือเทศ ไม้ดอก ไม้ประดับ ผักพวกแตง

สูตร 25-7-7   สำหรับใช้เป็นปุ๋ยไผ่ตง ผักกินใบ อ้อยขายพันธุ์ ใช้กับพืชที่ต้องการให้เติบโตเร็ว ระยะแรกๆไม้ผล ถ้าใส่ติดต่อกันนานๆพืชจะอ่อนแอ ล้ม และเป็นโรคต่างๆง่าย

สูตร 18-4-5   สำหรับใช้เป็นปุ๋ยยางพาราที่มีอายุตั้งแต่ 3 ปีขึ้นไป ถึงกรีดได้ และปลูกในดินร่วน

สูตร 16-8-14  สำหรับใช้เป็นปุ๋ยยางพาราหลังปลูกถึง 3 ปีครึ่ง ในดินร่วนปนทราย

สูตร 18-10-6  สำหรับใช้เป็นปุ๋ยยางพาราที่มีอายุต่ำกว่า 3 ปี และดินที่ปลูกเป็นดินร่วน

www.ruangkitt.com/index.php?option=com_content&view... -

สงวนลิขสิทธิ์โดย © ++kasetloongkim.com++ All Right Reserved.

ติดประกาศ: 2010-08-25 (3794 ครั้ง)